آیا علوم غریبه نوعی سحر وجادو است؟

در پاسخ به سوالتان توجه شما را به چند نکته ضروری جلب می کنم: ۱- معیار عارف در شریعت اسلامی کاملا روشن است عارف درشریعت اسلامی به کسی می گویند که با عمل به دستورات شریعت مطهره و تهذیب و تذکیه نفس، علم به حضرت حق سبحانه و تعالی و اسماء و صفات و مظاهرش یافته و از احوال مبدأ و معاد و حقایق عالم و چگونگی بازگشت آن حقایق به حقیقت واحدی که همان ذات احدی حق تعالی است آگاه سده و معرفت طریق سلوک و مجاهده برای رها ساختن نفس ازتنگناهای قید وبند جزئیات و پیوستن به مبدأ خویش را دارا شده است. لذا در این معیار از عرفان هیچ سخنی از اعمال ماورایی مخالف با اسلوب پیشوایان دین نیست بلکه عارف به هر کمالی که دست یافته از ناحیه عمل به دستورات شریعت مطهره و الگو گیری از ائمه اطهار علیهم السلام بوده است. ۲- نه اسلام و نه عارف به هیچ وجه قائل به تجویز جادوی سیاه یا سفید نیست و اساسا این اصطلاح نوپا هیچ جایگاهی در مبانی دینی و عرفانی ندارد جادو به هر شکلی و شمایلی که باشد مورد طرد عارف مسلمان است و آن که عارف حقیقی است هرگز ساعتی از عمر شریف خود را صرف امور مهملی چون جادو نمی کند. ۳- اگر منظورتان از جادو همان علوم غریبه همچون علم جفر و علم اوفاق و علم اعداد است باید بگویم که این ها رشته های از علوم هستند که ریشه در معارف ناب اهل بیت علیهم السلام دارند. علامه دهخدا گوید: «در کتاب کشاف اصطلاحات الفنون آمده است: علم جفر و جامعه دو موضوعی است که امیرالمومنین علیه السلام آن را به روش حروف در دو کتاب تدوین نمودند و حوادث جهان را تا انقراض عالم آوردند و مسلما امامان معصوم علیهم السلام بعد از آن بزرگوار از این دانش اطلاع داشته‏ اند و مسائل مربوط به آینده را از آن استخراج می‏ کردند. آنچه را امام هشتم علیه السلام در جواب مأمون از جهت قبولی ولایت عهدی فرمودند: که من این تکلیف را که بعد از تو جانشین و خلیفه باشم می‏ پذیرم ولیکن این امر تحقق پیدا نخواهد کرد؛ یعنی قبل از آن من از دنیا خواهم رفت. سید سند این پیشگویی را منتسب به علم جفر و جامع می‏ داند، (۱).همچنین امام صادق علیه السلام نیز فرمود: ان عندنا الجفر الاحمر و الابیض و مصحف فاطمه سلام الله علیها و عندنا الجامعه فیها جمیع ما تحتاج الناس الیه...؛ (۲). در رابطه با میزان صحت این علم طبیعی است که اصول بنیادین آن که در اختیار معصومین است قطعی و مصون از خطاست و پایه‏ های این دانش بر نوعی ریاضیات پیچیده استوار است اما همین که از آن دایره خارج شود و جنبه آموزشی پیدا کند - به فرض امکان - مانند دیگر علوم ظنی خواهد بود. در مجمع البحرین طریحی می خوانیم: علم جفر و علم جامعه دو کتابی است که علی‏ علیه السلام در آن دو کتاب تمامی علوم و حوادث را تا انقراض عالم به طریق علم حروف تهجی و ابجدی با املاء رسول اکرم‏ صلی الله علیه وآله بر پوست بز و پوست گوسفند حتی ارش خراشیدن صورت و پوست، و نصف خراشیدن پوست همه را نوشته است. همه امامان معصوم‏ علیهم السلام آن علم را می‏ دانند و به آن نگاه کرده بوسیله آن علم حکم می‏ کنند. و نیز بر این قضیّه شاهد آورده و حدیثی از امام صادق‏ علیه السلام نقل می‏ کند که امام صادق‏ علیه السلام فرمود: “عندی الجفر الأبیض و الجفر الأحمر” “پیش من علم جفر سفید و جفر سُرخ است.” زید بن ابی العلاء سؤال کرد یابن رسول اللّه چه چیز در جفر سفید هست؟ امام فرمود: در آن (مطالب) زبور داوُد، و تورات موسی، انجیل عیسی، صحف ابراهیم و حلال و حرام مُصحف فاطمه‏ علیها سلام است و هر آنچه که مردم در دانستن آن به ما احتیاج دارند و ما به کسی احتیاج نداریم (در آن کتاب موجود است.) و نیز در حدیث دیگر نقل کرده که شخصی از امام صادق‏ علیه السلام پرسید: و ما الجفر؟ یعنی جفر چیست؟ امام فرمود: آن علمی است که در پوست بز و گوسفند که روی هم پیچیده (نوشته شده) و در آن سلاح رسول خداصلی الله علیه وآله و تمامی کتب آسمانی و مُصحف فاطمه‏ علیها سلام است. ۴- در طول تاریخ هرگز سندی وجود ندارد که عرفای الهیِ صاحبان علوم غریبه هرگز از این علوم برای منافع شخصی خود بهره می بردند بلکه تمامی غایت اصلی استفاده از این علوم برای کشف اسرار حقایق آیات و روایات بوده است. ۵- در باره علوم پنج گانه کیمیا(علم صناعت)علم لیمیا(علم تسخیرات)علم هیمیا(علم طلسمات) علم سیمیا(انجام کارهای خارق العاده) علم ریمیا(علم شعبده) باید بگویم به جهت دارا بودن دقایق و ظرایفی که از انظار عموم پنهان است به کله سر معروف گشته اند اما این اطلاق به معنای جواز استفاده و بهره مندی از آنها توسط عارفین الهی نبوده است و در سیره عرفای حقیقی نیز به کرات ذکر شده که باید از این گونه علوم که منافع دنیوی دارند پرهیز نمود و استفاده از آنها صرفا محدود به مواردی است که فایده عقلی و شرعی در بین بوده باشد و لاغیر. زیرا همچنان که گفتیم عارف هرگز از خط قرمز شریعت و احکام مطهره الهی تجاوز نکرده و برخلاف آنها حکمی صادر نمی کند. ۶- در نهایت توصیه ای نیز به شما برادر گرامی دارم. حکم عقل و انصاف مقتضی آن است که قبل از هرگونه شتاب زدگی در رأی و اظهار نظر در مورد علوم عارفان متشرع الهی که ریشه در علم امامان معصومین دارد، به مطالعه کامل و دقت نظر در آنها پرداخته و بی محابا سخن نگویید، عارفان بزرگی چون سید علی قاضی و نخودکی اصفهانی و علامه طباطبایی و علامه حسن زاده آملی و دیگران اگر بیش از من و شما متشرع نبوده باشند، مسلما کمتر از ما نیز پایبند احکام شریعت نبوده اند. لذا بهتر است قبل از اسائه ادب و هتک حرمت به محضر انور این بزرگواران و انتساب علوم الهی ایشان به مهملاتی چون هری پاتر، کمی تامل نموده و خدای ناکرده سخنی بر زبان نیاورید که در دنیا و آخرت وبالتان گشته و موجب ثقل بار گناهان شود.

پی نوشت ها: ۱- لغت نامه دهخدا ج ۵ ص ۶۸۵۲. ۲- بحار الانوار ج ۲۶ ص ۱۸ - ارشاد شیخ مفید ص‏۲۵۷ احتجاج طبرسی ج ۲ ص‏۱۳۲.